Ölçek Ekonomisi Nedir? Özellikleri, Çeşitleri

Ölçek ekonomisi, bir kısımda üretim miktarı artarken diğer kısımda da maliyetin düşmesi şeklinde ifade edilebilir. Üretimdeki artış, maliyeti düşürür. Bu ekonomi türü ile de karşılıklı fayda sağlanabilecek ticaret ortaya çıkar. Ölçek ekonomisi kavramında çıktıları yükselterek maliyetleri azaltma amacı vardır. Üretimde girdilerin arttırıldığı düşünülürse çıktıların oranına göre 3 farklı durum görürüz. Bunlar:

Ölçeğe Göre Sabit Gelir: Üretim faktörlerinin arttığı oran ile üretim miktarının arttığı oran aynı olursa, sabit gelir söz konusu olmaktadır. Yani girdiler, çıktılar ile aynı miktarda artıyorsa sabit bir getiri söz konusudur.
Ölçeğe Göre Artan Getiri: Üretim miktarının artması, üretim faktörlerindeki artıştan daha büyük olursa ölçeğe göre artan getiri söz konusu olmaktadır. Yani çıktılardaki artış, girdilerdeki artıştan daha fazla olursa pozitif yani artan getiri olur. Bu kısımda maliyetler azalır. Aynı zamanda işçilerde ve yöneticilerde de uzmanlaşma söz konusudur.
Ölçeğe Göre Azalan Getiri: Üretim miktarındaki artış, üretim faktörlerindeki artıştan daha küçük olursa ölçeğe göre azalan getiri olmaktadır. Yani girdilerde meydana gelen artış, çıktılardan daha fazla olursa negatif olur. Bu kısımda ise verim düşüktür ve maliyetler artmaktadır. Bundan dolayı kâr da azalır.

Ölçek Ekonomisi Türleri Nelerdir?

Ölçek ekonomisinin türleri şu şekilde verilmiştir:

Dışsal ölçek ekonomisi,
İçsel ölçek ekonomisidir.

Dışsal Ölçek Ekonomisi Nedir?

Dışsal ölçek ekonomisi kavramı, bir firmanın ya da fabrikanın bulunduğu endüstride olan bir gelişme ile birlikte maliyetlerin yükselmesi ya da düşmesi durumuna denmektedir. Teknolojik gelişmelerin meydana gelmesi, bulunduğu endüstriye olan ilgi ve doğrudan talebin artması gibi durumlar vardır.

İçsel Ölçek Ekonomisi Nedir?

İçsel ölçek ekonomisi kavramı, bir firmanın ya da fabrikanın kendi üretim faktörlerine göre maliyetlerin yükselmesi ya da düşmesi durumuna denmektedir. Burada ise işçilerin uzmanlaşması, yöneticilerin uzmanlaşması ve sermayenin verimli bir şekilde kullanılması gibi durumlar söz konusudur.

Ayrıca Avax Coin (AVALANCHE) Nedir, Nasıl ve Nereden Alınır? Geleceği, Yorumları adlı yazımıza göz atın!

Kapsam Ekonomisi Nedir?

Kapsam ekonomisi kavramı, bir firmanın bir alanda olan gücünü başka alanlarda da kullanarak maliyetlerini azaltmayı hedeflediği ekonomi türü olarak bilinmektedir. Yani ürettiği malın dışında başka ürünler üreterek maliyeti düşürmektedir. Burada stratejik adımlar atılarak avantajlardan faydalanma mümkündür. Maliyetin düşmesi için ise iki farklı ürün aynı tesis içerisinde üretilebilir. Maliyelerin minimuma indirilmesi üzerindeki en önemli faktör ise teknolojik gelişmeler olur. Gelişmiş olan teknolojik aletler ile bir fabrika, birden fazla ürün üretimi yapabilmektedir. Kapsam ekonomisi, bir firmanın farklı sektörlerde de oldukça başarılı olmasını sağlayabilmektedir. Bunun başlıca sebebi ise düşük maliyettir.

Doğal tekellerde kapsam ve ölçek ekonomisi, beraber olarak uygulanabilmektedir. Bu tekellerde maliyet giderek düşer. Üretim artışı olursa maliyet de o kadar düşer. Her iki ekonomin de ana hedefi maliyeti düşürmek olur. Stratejik olarak güçlü olmak, ölçek ekonomisi ya da kapsam ekonomisi kullanmakla sağlanır. Bu iki ekonomik yöntem de maliyetleri düşürdüğünden firmalara rekabet avantajı sağlarlar. Ölçek ve kapsam ekonomisi kıyaslandığı zaman ise ölçek ekonomisi mal tedarikini öne çıkarırken kapsam ekonomisi de talebi öne çıkarmaktadır.

Ölçek Ekonomisinin Avantajları Nelerdir?

Ölçek ekonomisinin öne çıkan özellikleri şu şekilde verilmiştir:

Yönetim: Yeni yerlerde açılan şubelerin her kadroyu tekrar kurmasına gerek olmaz. Bazı roller merkezi olarak yönetilebilir.
Uzmanlaşma: Küçük işletmelerde çalışan insanların birden çok rolü üstlenmesi gerekebilir. Bundan dolayı çalışan kişi pek çok alanda uzmanlaşır.
Satın alma: Küçük işletmeler büyüdükçe tedarikçiler ile pazarlık yapma avantajları artmaktadır.
Teknik: Teknik ekipmanı yükseltmek, verimliliği arttırdığından maliyet oranları düşer.
Hizmet Satın Alma: İşletme için bazı şirketlerin hizmetleri satın alınarak, hizmetlerin kurulması sırasındaki maliyetten kurtulabilirsiniz.

Ölçek Ekonomilerinin Sınırları Nedir?

Ölçek ekonomisi sınırları şu şekilde verilmiştir:

Yönetim tekniği ve teknolojisi, son yıllarda ölçek ekonomilerinin sınırlarına odaklanır. Daha esnek teknoloji ile kurulum maliyetleri düşer. Ekipman, üretim kapasitesine uyarak daha yakın fiyatlandırılmaktadır. Bu da küçük işlemlerin daha kolay rekabete girmesini sağlar.
İşlevsel hizmetlerin dış kaynak kullanımı, maliyetleri farklı boyutlardaki işletmeler arasında benzerdir. Bu işlevsel hizmetler muhasebe, insan kaynakları, hazine ve bilgi teknolojilerini içermektedir.
Mikro üretim, hiper yerel üretim ve eklemeli üretim hem kurulum hem de üretimin maliyetini azaltarak düşürebilmektedir. Küresel ticaret ve lojistik, tek bir tesisin büyüklüğünden bağımsız olarak maliyetlerin düşmesini sağlamaktadır.

Ölçek Getirisi Ne Demektir?

Ölçek getirisi kavramı tüm girdilerde belli bir artışın, toplam ürün miktarında nasıl ve ne kadar bir artış sağlayacağını göstermektedir. Üretimde 3 ölçek etkisi vardır. Bunlar:

Ölçeğe göre getiri 1’den büyük olursa artan getiri,
Ölçeğe göre getiri 1 ise sabit getiri,
Ölçeğe göre getiri 1’den küçük olursa da azalan getiri vardır.

Ölçek Ekonomisinin Üretim Maliyetlerine Olan Etkileri Nelerdir?

Ölçek ekonomisinin üretim maliyetine olan etkisi şu şekilde verilmiştir:

Birim başına düşen sabit maliyeti azaltır.
Artan üretimle beraber sabit maliyet eskisinden daha fazla olursa yayılır.
Birim başına değişken olan maliyetleri düşürür.
Bu genişletilmiş üretim ölçeği, üretim sürecinin verimliliğini arttırdığından gerçekleşmektedir.

Pozitif Ölçek Ekonomisi Nedir?

Pozitif ölçek ekonomisi kavramı, şirketin üretim maliyetlerinin artması durumunda üretim miktarı ve kazancı da büyük oranda artıyorsa pozitif ölçek ekonomisi olarak ifade edilmektedir.