Borsada Varant Ne Demek?

Borsada varant, kısa veya orta vadeli hisse senedi piyasasın katılım aracı olmakla beraber bir hisse senedi değildir. Varant piyasası, finans piyasalarının yapay ürünlerinin işlem görmüş olduğu bir piyasadır. Bu piyasada işlem görmüş hisse varantları, spot işlem piyasaları hisse yatırımlarında risk yönetimi yararı sağlamaktadır. Piyasa bilgisi olmayan yeni yatırımcıların varant piyasasında işlem yapmaları oldukça zor ve zarar edebilme potansiyeli mümkündür.

Borsada Hisse Varantları Nedir?

Borsada hisse varantları, Borsa İstanbul BİST 30 endeksinde var olan hisselerin dayanak olduğu, kaldıraçlı ve vadeli olarak işlem imkanı sunan menkul kıymetli opsiyonlardır. Belirli bir vade içinde veya vade sonunda belirli fiyat miktarı üzerinden alış ve satış hakkı tanıyan hisse varantları, yatırımcıya başka herhangi bir yükümlülük getirmemektedir. İhraççılar ise vade sonunda olan yükümlülüklerin karşılanmasından sorumlulardır. Hisse varantları sürekli artırma yöntemi ile işlem görmekte olup, varant ihraççısı kurum ücreti vermekle mükelleftir. Hisse varantları çok çeşitli olmakla beraber BİST 30 endeksinde olan çoğu hisselerin varant ihraççısı aracı kurumlar sebebiyle ihraç edilmektedir. Birçok hisse varantında işlem yapılmakta olup bazıları şunlardır; Akbank, Petkim, Pegasus, Sabancı Holding, Türk Hava Yolları, Garanti, Ereğli.

Hisse Varantlarının Olumlu Ve Olumsuz Yönleri Nelerdir?

Hisse varantlarının avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Hisse varantlarının avantajı, kazanç, risk yönetimi ve arbitraj olanağı sağlamasıdır. Ayırca hisse varantlarının işlem şekillerine bağlı olarak önemli avantajda sağlar, düşük işlem komisyonları, teminat gerekmemesi, yüksek kısa vadeli anamal, sınırlı zarar ve sınırsız kar, çift yönlü işlem imkanı, etkin kaldıraç sağlaması ve asimetrik getiri sağlaması hisse varantların avantajlarındandır. Hisse varantlarının olumsuz özellikleri arasında ise, kaldıraç sistemi kazanç imkanı verdiği gibi aynı şekilde zarar, kayıpta içermektedir. Zaman değeri de oldukça önemli olup, vade sonuna yaklaşınca varant değer yitirmektedir. Kısa vade içinde ücret hareketlerinin beklenilen yönde gelişmeme ihtimali bir risk unsuru oluşturmaktadır.

Borsada alıcı satıcı nasıl görünür? Yazısını inceleyebilirsiniz.

Hisse Varantlarında İşlem Yapmak

Hisse varantlarında yöntem uygulaması Borsa İstanbul Pay Piyasası Varant Pazarı’nda işlem görmekte olup, işlem saatleri 10:00-13:00 / 14:00-18:00 arasında gerçekleşmektedir. Banka ve finans kurumlarının varant hesabı bulunmayan yatırımcılar kimlik bilgilerinin bildirilmesi halinde yatırım hesabı açabilmektedir. Yatırım hesabı ile birlikte varant işlemi yapılması için kimlik bilgilerinin yanı sıra varant müşteri sözleşmesinin imzalanması ve risk bildirim formunun doldurulması gerekmektedir. Eğer müşterinin yatırım hesabı bulunuyorsa, bu hesabı varant işlemi yapmaya tanımlı halde olan müşteriler Kurum’un işlem panelinden dayanak varlığı, beklenti yönü ve lot büyüklüğü seçerek işlem yapabilmektedir. Finansal okuryazarlığının arttırılması ile başarılı bir şekilde hisse varantlarında işlem yapılır. Bilgi sahibi olunarak yapılan işlemlerin kazançları uzun vadede artmakta ve korunması gerçekleştirilmiş olur. Hisse varantlarında GCM Yatırım avantajlarından yarar sağlayarak işlem yapılabilir.

Borsada Varant Çeşitleri

Borsada varant türleri, fiyatlarına göre üç tür, kullanımlara göre iki tür, yapılmış olan işleme göre de iki tür şeklinde olup, dayanak varlığına göre ayrı türler mevcuttur. Dayanak varlığına göre endeks, pay, döviz ve emtia olarak dört türe ayrılmaktadır.

Yapılan İşleme Göre

Alış ve satış işlemi olarak ikiye ayrılırken, alım varantları dayanak varlığının ücretinin artışı düşünüldüğünde alınan türdür. Vadede dayanak varlığı alma hakkı yatırımcıya verilmekte ve dayanak varlığının vade sonu değeri, kullanım ücretinden daha yüksek olması durumunda kullanımı gerçekleşmektedir. Şöyle ki vadesi iki ay kullanım ücreti 10 Lira olan ve güncel fiyatı 0,40 Lira olan bir alım varantı, yatırımcıya iki ay sonra 11 Liradan 1 tane hisse alma hakkı sağlamaktadır. Vade sonucundan hisse ücreti 10 Liranın üstüne olursa, ihraççı yatırımcıya spot ve kullanım ücreti arasında olan farkı ödemektedir. Hisse 10,80 Liraya gelirse ihraççı varant başına 0,80 Lira ödemekte olup, 0,40 Lira ise yatırımcının kazancı olmuş olur. Ayrıca yatırımcının kar elde edebilmesi için hisse ücretinin başa baş olan 10,40 Liranın üstünden olması gerekmektedir. Alım varantı dayanak varlık ücretinin artmasıyla doğru orantılı hareket ederken, satım varantı ise dayanak varlık ücretinin düşeceği fikri oluştuğunda alınan bir türdür. Yatırımcıya vade dayanak varlığı satma hakkı verdikten sonra dayanak varlığın vade sonu değerini, kullanım ücretinden az olması durumunda kullanımları gerçekleşmektedir. Vadesi iki ay kullanım ücreti 10 Lira olan ve güncel ücreti 0,20 Lira satım varantı, yatırımcının iki ay sonra 10 Lliradan 1 hisse satma hakkı olmasını sağlamaktadır. Vade sonu hissenin spot ücreti 10 Lira altında ise, ihraççı spot ve kullanım ücreti arasındaki farkı yatırımcıya ödemektedir. Hisse 9,50 Liraya gelirse, ihraççı 0,50 Lira yatırımcıya ödemektedir. Bu durumda ise 0,30 Lira yatırımcının net kazancı olmuş olur. Vade sonu hissenin spot ücreti 10 Liranın üzerinde olursa değersiz durumda olup sonlanmaktadır. Yatırımcının varant başına 0,20 Lira ile sınırlı riski vardır. Bu durumda yatırımcının kar elde edebilmesi için hisse ücretinin başa baş noktası olan 9,80 Liranın altına inmesi gereklidir.

Kullanım Hakkına Göre Türler

İşlem görme çeşidine göre ikiye ayrılır ve bunlar; Amerikan ve Avrupa tipi olarak isimlendirilmektedir. Amerika tipi vade başından sonuna her gün alış ve satış yapılabilen bir çeşit olup, Avrupa tipi ise sadece vade sonunda kullanım hakkı bulunan çeşittir.

Ücretlerine Göre Türler

Ücretlerine göre üç gruba, karda (in the money – ITM), başa baş (at the money – ATM), zararda ise (out of the money – OTM) ayrılmaktadır.

Varantlar Nasıl Alınır Ve Nasıl Satılır?

Varantların alım ve satımı, hisse senetlerinin alım ve satımıyla benzer özellikler göstermektedir. Hisse senedi satış için başka bir yatırımcıdan alınırken, varant ihraç eden kurumdan alınmaktadır. Hisse senedi bu ürünlere konu olan yatırım aracı olmaktadır. Dayanak varlıkta hisse senedinin ücretinde olması düşünülen değişikliğe göre alış ve satış hakkına sahip bu ürünler alınmaktadır. İhraççı kurumdan alınan ürün, dayanak varlığın ücretindeki değişime göre uygun olan tipin alınmasıyla kazanç getirmektedir. Dayanak varlık ücretinin artacağı düşünülüyor ise alış, eğer azalacağı düşünülüyor ise satım varantı alınmaktadır. İhraç eden kurum ücretin anlık kademesinde gelen satış ve alışı karşılamak mecburiyetindedir. Daha önceden alış veya satış emri verilmişse ürün yatırımcılar arasında değiştirilebilir.

Borsada açığa satış ne demektir? Yazısını da inceleyebilirsiniz.

Varant Takas İşlemi Nedir?

Varant takas uygulaması, borsada alım ve satımı gerçekleşen ürünlerin ve yapılmış olan işlemlerin karşılığı olan nakit paranın yatırımcılar arasında değişimini göstermektedir. Dönüşüm ise oluşan hakkın kullanımı esnasında gerçekleştirilen işlemleri kapsamaktadır. Takas işlemlerinde T+2 günde, BIST Pay Piyasası takas işlemleri ve işleyiş esaslarına dayanarak gerçekleştirilir. Dönüşüm özellikleri, dayanak varlık hisse senedi sepet ve endeks olması durumu, Amerikan ve Avrupa tipi olması durumu, alış ve satış türü olması, nakit ve kaydi teslimat olması durumu ve karda başa baş, zararda olmaması durumlarıdır. Vade sonucu ürün elinde bulunan yatırımcı dönüşüm şartlarında, dönüşüm tarihinde yerine getirmeyi üstlenmektedir. Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından yatırımcı kaydı oluşması için son işlem gününde gerçekleşmiş olan işlemlerin takasının gerçekleşmesi gerekmektedir. Son işlem günü, son hak sahipleri T+2 kısmında belirlenmekte olup, hak kullanım işlemleri ise en erken T+3 kısmında başlamaktadır.

Varant Vade Sonu Ne Anlama Gelmektedir?

Varant vade bitimi, piyasadaki tüm ürünler vade sonu tarihi belirlenerek ihraç edilmekte olup, vade sonu tarihi ücretlerinin belirlenmesini sağlamaktadır. Vade sonu tarihin geç olması demek, varant ücretinin yüksek olması anlamına gelmektedir. İşlem görülen son gün daha önce belirtilen vade son günü vade değeri olmamaktadır. Ücrete, hisse senedi ücretiyle kullanım fiyatı arasındaki farka eşit olması üründe kar varsa mümkündür. Ürün zarar durumunda ise veya ne kar durumunda ne de zarar durumunda ise o zaman fiyatı sıfıra eşitlenmektedir. Gün içi alımlar ise eğer hisse senedi ücreti kullanım ücretini geçiyorsa varant ücreti artmaya başlamakta olup, gün içi satımlarda da eğer hisse senedinin ücreti kullanım ücretinin altına inerse ürün fiyatı artmaya başlamaktadır.